Geçen hafta Hamas lideri Haniye’nin öldürülmesiyle Ortadoğu’daki tansiyonun tırmanması ve ABD’den gelen dataların istihdam piyasasında bozulmaya işaret etmesi global piyasaları altüst etti. Artarak devam eden jeopolitik risklerin üzerine bir de ABD’den zayıf dataların gelmesi, yatırımcıların ABD’nin resesyona gireceğine yönelik tasalarını artırdı. Bu gelişmelerle geçen hafta cuma günü global piyasalarda başlayan satış dalgası, dün daha da derinleşti. Dünkü birinci sert düşüş, cuma günü olduğu üzere yeniden Japonya’dan geldi. Japon Yen’inin dolara karşı bedel kazanması ve ABD’de resesyon tasasının artmasıyla birlikte Japonya’nın Nikkei endeksi yüzde 14.5 düşüş kaydetti. Uzmanlara nazaran bu durum, Japonya’nın Nikkei endeksinin 1987’de yaşadığı yüzde 14.9’luk düşüşten sonraki ‘kara pazartesi’yi hatırlattı. Son 37 yılın en berbat gününü yaşayan Japon borsasında gösterge Nikkei 225 endeksi günü yüzde 12.4 düşüşle kapattı. Japonya’da başlayan düşüş serisi Çin, Güney Kore, Tayvan, Malezya ve Hindistan’ın akabinde Türkiye ve Avrupa borsalarını da vurdu. Avrupa borsalarında kayıplar yüzde 3’ü aştı. Stoxx Europe 600 endeksi yüzde 3.54 düştü. Almanya’da DAX 40 endeksi yüzde 3.32, İngiltere’de FTSE 100 endeksi yüzde 2.86, Fransa’da CAC 40 endeksi 2.53 kıymet kaybetti. New York borsası da haftanın birinci süreç gününe sert düşüşle başladı. Açılışta Dow Jones endeksi, 1000 puanın üzerinde kıymet kaybederken; S&P 500 endeksi yüzde 4.07 geriledi. Nasdaq endeksi ise 1000 puanın üzerinde düşerek yüzde 6.25 kayıp yaşadı.
ÜÇ NEDEN ‘KUSURSUZ FIRTINA’ YARATTI
Hürriyet’e konuşan Perform Portföy Fon Yöneticisi Altan Aydın, jeopolitik riskler ile finansal risklerin üst üste gelerek global piyasalarda tarihi satış baskısına yol açtığını şöyle özetledi:
“Biliyorsunuz, yatırımcıların düşük faizli para ünitelerinden borç alarak daha yüksek faizli para ünitelerine yatırım yapmasına ‘carry trade’ deniliyor. Japon Yeni, geçmişte carry durumları için her vakit fonlama olarak kullanılan bir para ünitesiydi. Japonya Merkez Bankası da (BoJ) geçen hafta faiz artırımına gidince carry durumları bilakis döndü. Bu ne demek? Yen borçlanarak öteki para üniteleriyle süreç yapanlar, o durumlarını kapatıp Yen almaya başladılar. O denli olunca da Japon Yen’i süratli bedel kazanmaya başladı. Bu, global çapta çok sorun yaratmayacak üzere görülebilir. Ancak birebir anda ABD’den de zayıf datalar geldi. Ülkede işsizlik oranı temmuzda yüzde 4.1’den 4.3’e çıktı. İşsizlik oranının, ortalamanın bu kadar üzerine gelmesi ABD’de resesyon işaretidir. Buna bağlı olarak fiyatlamalar sertleşti ve satışlar geldi. Piyasalar Fed’in faiz indirmede geç kaldığını düşünmeye başladı. Buna bir de esasen artarak devam eden jeopolitik risk gündemimizi ekleyin; Hamas önderinin öldürülmesi, İran’ın İsrail’e misilleme yapmasının beklenmesi… Cuma günü kapanışları aslında bu beklentiyle öbür bahsettiğim gelişmelerin etkileşimiydi. Lakin güne uyandığımızda Asya’nın çok sert aşağı geldiğini gördük. Saydığım bu üç neden birleşti ve ‘kusursuz fırtına’ya sebep oldu.”
KORKU ENDEKSİ 4 YILIN ZİRVESİNDE
Tüm bu gelişmeler sonrası global tasayı ölçen VIX Endişe Endeksi, 51.01 düzeyi ile dört yılın tepesine yükseldi.
Ata Yatırım Araştırma Genel Müdür Yardımcısı Cemal Demirtaş, “Korku endeksinin yükselmesine ana sebep olarak, ABD’de ve dünyada resesyon kaygıları ve son devirde artan İsrail-İran gerginliğiyle savaş riskinin belirmesine ait tasalar gösterilebilir” değerlendirmesinde bulundu.
‘OYNAKLIK SÜRER’
Küresel piyasalardaki bu sert satış dalgası sonrası yatırımcıların Fed’in faiz indirimine yönelik beklentileri de değişti. Piyasalarda, Fed’in olağan toplantı tarihinden evvel gevşeme adımı atması gerektiği fiyatlanmaya başladı.
Küresel taraftaki oynaklığın bu hafta süreceği öngörüsünde bulunan Gedik Yatırım Danışmanlığı Müdür Yardımcısı Onur Can Bal, Hürriyet’e yaptığı değerlendirmede, “Baskı devam edebilir. Lakin bu gelişmeler sonrası Fed’den daha fazla faiz indirimi göreceğimiz katılaştı bence. Sene sonuna kadar toplamda 100 baz puan ya da üzerinde bir faiz indirimi görebiliriz. Olağan büsbütün ABD’den gelecek datalara bağlı. Gelecek her bilgi piyasaları baskılayabilir. Piyasalardaki kayıplar devam ederse faiz indiriminin öne çekilebileceğini görebiliriz” tabirlerine yer verdi.
KRİPTO VARLIKLARDA SERT DÜŞÜŞ
Kripto varlıklar da ABD’de resesyon kaygılarının süratle güçlenmesinin akabinde haftaya sert bir düşüşle başladı. Yatırımcıların ABD’nin resesyona girebileceği tasasıyla riskli varlıklardan uzaklaşması, en riskli yatırım aracı olarak görülen kriptolarda satış dalgasını beraberinde getirdi. Bitcoin dün yüzde 18.5 kıymet kaybederek 50 bin doların altına, 49 bin 719 dolar düzeyine geriledi.
Ethereum ise son 24 saatte yüzde 23.6 paha kaybederek 2 bin 232 dolar düzeyine kadar düştü. Tahlil şirketi Coinmarketcap’in bilgilerine nazaran, Bitcoin dahil global kripto para piyasasının bedeli 24 saatte yüzde 17,6 azalarak 1 trilyon 780 milyar dolara düştü.
BORSA İSTANBUL DA NASİBİNİ ALDI
GEÇEN haftayı yüzde 3’lük kayıpla kapatan Borsa İstanbul’da BIST 100 endeksi de dün sabah yüzde 7 kayıpla iki kere devre kestikten sonra kayıplarının bir kısmını geri aldı. Endeks, haftaya yüzde 6.72 düşüşle 9 bin 769,69 puandan başladı. Açılışta bankacılık endeksi yüzde 7.79 ve holding endeksi yüzde 5.97 bedel kaybetti. Gün içinde düşüş serisine devam ederek 10 bin puan düzeyinin altına inen endeks, günü yüzde 5.54 düşüşle 9 bin 893 puandan tamamladı. Kapanışta bankacılık endeksi yüzde 5.58 ve holding endeksi yüzde 5.40 kıymet kaybetti.Sektör endekslerinin tümü kaybettirirken en çok gerileyen yüzde 8.67 ile finansal kiralama faktoring oldu.
Borsa İstanbul’daki bu düşüşün ana nedeni, global piyasalarda görülen satış baskısı oldu.
PETROL FİYATLARINI DA VURDU
PETROL fiyatları, dünyanın en çok petrol tüketen ülkesi ABD’deki resesyon telaşlarıyla gerilerken; fiyatlar yılın en düşük düzeylerine yakın seyretti. Brent petrolün varil fiyatı dün yüzde 1.12 azalarak 75.92 dolara geriledi. Batı Texas tipi (WTI) ham petrolün varili 72.81 dolardan alıcı buldu. Avrupa’da doğalgaz fiyatları da düşüş kaydetti. Geçen hafta yüzde
13 yükselen vadeli süreçleri dün yüzde 2.3 geriledi.
Öte yandan, borsalar sert düşüş eğiliminde olsa da Japon yeni ve kara cumartesinin kazandıranları olmaya devam etti. Yen, dolar karşısında dün yüzde 2.8 paha kazandı. Dolar endeksi, 102.9 düzeylerine gerilerken Euro/Dolar paritesi de 1.10’a dayandı.